Ewch ar eich beic i weld melinau grymus Chwarel Penrhyn

Cychwynnwch ar eich taith o Borth Penrhyn, Bangor – yr harbwr a arferai gludo llechi Penrhyn o ail hanner y bedwaredd ganrif ar bymtheg – i ddilyn y llwybr beicio hwn sy’n dilyn hen lwybr rheilffordd y chwarel. Cyn gadael cofiwch edrych ar y cytiau locomotif a chytiau cerbyd hanesyddol, swyddfa’r porthladd, y bont haearn bwrw sydd wedi’i datgysylltu ac yn olaf,  y tŷ bach crwn.

Daeth llinell stêm o’r chwarel i’r porthladd yn weithredol yn y 1870au i gymryd lle’r llwybr blaenorol sef rheilffordd a dynnwyd gan geffylau. Caewyd y llwybr yn 1962. Sicrhewch eich bod yn llwyr werthfawrogi’r olygfa wych o Bont Marchogion, un o’r pontydd aml-fwa hynaf yn y byd i oroesi, ac a ddefnyddiwyd gan reilffordd 1801. Ymhellach draw ar hyd y llwybr, fe gyrhaeddwch Felin Fawr. Roedd disgyniad y dŵr yn y lleoliad hwn yn pweru olwynion a oedd yn gyrru’r llifiau mecanyddol i gynhyrchu slabiau llechi. Heddiw, mae’r adeiladau yn y Felin Fawr yn cynnwys hen ffowndri haearn a phres a dwy felin, a adeiladwyd yn 1866. Mae yna hefyd ddwy olwyn ddŵr a chwt locomotif sy’n perthyn i’r bedwaredd ganrif ar bymtheg.

Ar un adeg Chwarel Penrhyn oedd y chwarel fwyaf yn y byd, ac mae hi’n parhau i weithio hyd heddiw. Datblygodd tref Bethesda yn sgil y lôn bost o 1821 ymlaen i fod yn gartref i’r chwarelwyr a’u teuluoedd; mae’n enghraifft wych o dref ddiwydiannol Fictoraidd. Wrth i chi barhau ar hyd y llwybr beicio, byddwch yn dilyn tyrpeg Arglwydd Penrhyn i Lyn Ogwen, neu ‘ffordd y lord’ a adeiladwyd yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg, a chewch fwynhau’r golygfeydd tuag at ffordd Thomas Telford ar ochr arall y dyffryn.

Yn 2011, cynhwyswyd Diwydiant Llechi Gogledd Cymru yn llwyddiannus ar Restr Fer y DU o  safleoedd posib ar gyfer Statws Safle Treftadaeth y Byd UNESCO - yr unig safle yng Nghymru.  Bydd yr enwebiad yn cymryd rhwng pedair a 10 mlynedd i’w gwblhau.

Taith y Lechen

Mae Taith y Llechen ar hyd llwybr Lôn Las Ogwen rhwng Nant Ffrancon a Phorth Penrhyn ym Mangor yn adrodd stori llechi dyffryn Ogwen o  Chwarel Penrhyn, datblygiad y rheilffyrdd a’r bobl fu’n rhan o’r diwydiant llechi.  Mae paneli dehongli a codau QR wedi eu gosod ar hyd y llwybr, a mae'r wybodaeth defnyddiol i'w gweld isod ar ffurf pdf.

Mae Taith Sain a Teithlen wedi eu creu ar gyfer y safle hon.  I’w llawrlwytho ewch i’r dudalen  yma 

      

Dogfen

1. Taith y Lechen - Llechi application/pdf / 0.58 MB 2. Taith y Lechen - Perchnogion application/pdf / 0.62 MB 3. Taith y Lechen - Y Chwarelwyr application/pdf / 0.41 MB 4. Taith y Lechen - Iechyd a Diogelwch application/pdf / 0.54 MB 5. Taith y Lechen - Technoleg application/pdf / 0.42 MB 6. Taith y Lechen - Felin Fawr application/pdf / 0.44 MB 7. Taith y Lechen - Diwylliant y Gymuned application/pdf / 0.76 MB 8. Taith y Lechen - Rheilffordd y Chwarel application/pdf / 0.98 MB 9. Taith y Lechen - Diwydiant Heddiw application/pdf / 0.72 MB 10. Taith y Lechen - Etifeddiaeth y Diwydiant application/pdf / 0.51 MB 11. Taith y Lechen - Chwarel y Penrhyn application/pdf / 0.72 MB 12. Taith y Lechen - Y Streic Fawr application/pdf / 1.99 MB 13. Taith y Lechen - Ystad y Penrhyn application/pdf / 0.46 MB 14. Taith y Lechen - Teulu Wyatt application/pdf / 1.05 MB 15. Taith y Lechen - Porth Penrhyn application/pdf / 0.69 MB

Linciau

Llechi Cymru Zip World

• Mynediad i gludiant gyhoeddus
• Pramiau
• Teithiau Cerdded Cyfagos
• Taith deulu
• Mynediad i Gadair Olwyn

Cyfeiriadau

Ffordd

Port Penrhyn ar A5 Bangor, Chwarel Penrhyn yr A5 Bethesda

Tren

Gorsaf agosaf yw Bangor

Bws

Gorsaf bws Bus Pen y Bryn ym Mangor neu gorsaf bws stryd fawr ar gyfer Bethesda

Beic

Lôn Las Ogwen

Cerdded

Lôn Las Ogwen

Manylion Mynediad

Mae chwarel Penrhyn yn un weithredol. Mae'r llwybrau cerdded yn yr ardal cyfagos a nid y chwarel ei hun.

Manylion Ymarferol

Rhif Cyfeirnod Grid Llawn - Port Penrhyn: SH 593725 a Chwarel Penrhyn: SH 625659 Mapiau Landranger yr Arolwg Ordnans: 115

Traveline Cymru

Sustrans

Cysylltu

Cyfeiriad

Bangor